تربیت کنشگران اجتماعی: راهکارها و ترفندها
کارآفرینی اجتماعی چیست؟
در دنیای امروز، تغییرات گسترده و افزایش پیچیدگی‌ها و رقابت‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌ها هستند. جوامع امروزی در محیطی پیچیده و پویا فعالیت می‌کنند. در این راستا، چندین شاخه از کارآفرینی شناسایی شده است که یکی از آن‌ها کارآفرینی اجتماعی است. کارآفرینی اجتماعی برای ایجاد تغییرات اجتماعی و پاسخ به تغییرات مداوم اجتماعی حیاتی است و منافع بالقوه و ماندگار آن به جامعه منتقل می‌شود. امروزه کارآفرینی اجتماعی می‌تواند به‌عنوان چتری بزرگ، تمام فعالیت‌های اجتماعی انسان را تحت تأثیر قرار دهد. همین اهمیت روزافزون کارآفرینی اجتماعی و تأثیر عمده آن بر زندگی اجتماعی و اقتصادی جوامع، سبب توجه اساسی به این مقوله شده است. جوامع سعی کرده‌اند باتوجه‌به شرایط محیطی خود، راهبردها و اهداف متناسبی تعیین و در راستای آن سایر برنامه‌های خود را تدوین کنند. اصلاح قوانین، حذف موازین کاری و کاهش دیوان‌سالاری‌های اداری از عوامل حیاتی توسعه کارآفرینی اجتماعی در جوامع گوناگون است.
کارآفرینی اجتماعی فرصتی منحصربه‌فرد برای چالش‌کشیدن زمینه‌های گوناگون مدیریت و کسب‌وکار فراهم می‌کند و نوآوری‌های پارادایمی را با روش‌های ابتکاری برای حل مشکلات اجتماعی، ایجاد تغییرات اجتماعی و رفع نیازهای اجتماعی در یک نظام فعالیت می‌کند و در بافتی پیچیده از عوامل سیاسی، اقتصادی و تغییرات اجتماعی در سطح محلی و جهانی توسعه می‌یابد.
مفهوم کارآفرینی اجتماعی
مفهوم کارآفرینی اجتماعی به فرایندی اشاره دارد که طی آن افراد جامعه به ساخت یا تغییر نهادها می‌پردازند و با ارائه راهکارهای مفید، برای کاهش مسائلی اجتماعی مانند فقر، بی‌سوادی، تخریب محیط‌زیست و غیره اقدام می‌کنند. عوامل متعددی بر کارآفرینی اجتماعی تأثیرگذارند، از جمله: رهبری تحولی، سرمایه اجتماعی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، فناوری اطلاعات، ویژگی‌های شخصیتی مانند وظیفه‌شناسی، چشم‌انداز اجتماعی، نگرش باز، سازگاری و هوشیاری، و ویژگی‌های فردی مانند داشتن سرمایه اجتماعی و مسئولیت‌پذیری.
نقش معلمان در تربیت کنشگران اجتماعی
معلمان می‌توانند نقش مهمی در تربیت کنشگران اجتماعی و ترغیب دانش‌آموزان به ایجاد تأثیر اجتماعی ایفا کنند. در زیر، برخی از مهارت‌های مورد نیاز برای معلمان به‌منظور ارتقای اقتصادی و فرهنگی جامعه ذکر شده است:
1. توسعه مهارت‌های فردی: معلمان نیاز به به‌روزرسانی مهارت‌های شخصی خود دارند، از جمله مدیریت زمان، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های حل مسئله.
2.آموزش کارآفرینی: معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان کارآفرینی را آموزش دهند تا جوانان توانایی راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید را پیدا کنند و اقتصاد را تقویت کنند.
3. توسعه تفکر اقتصادی: معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان بیاموزند که چگونه به مسائل اقتصادی به‌طور معقول نگاه کنند و تصمیم‌های اقتصادی درستی بگیرند.
4. آشنایی با اصول مالی: آموزش اصول مالی به دانش‌آموزان می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا در مدیریت مالی شخصی خود موفق‌تر باشند.
5. ترویج کارآفرینی اجتماعی: معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان آموزش دهند که چگونه با ایده‌های جدید و ابتکاری به حل مسائل اجتماعی و اقتصادی کمک کنند.
6. تربیت اخلاق اقتصادی: معلمان می‌توانند اخلاقیات اقتصادی مهمی را به دانش‌آموزان بیاموزند تا در تصمیم‌گیری‌های مالی و اقتصادی خود رفتار اخلاقی داشته باشند.
7. مشارکت در پروژه‌های توسعه اقتصادی: معلمان می‌توانند در پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه اقتصادی در جامعه شرکت کنند و از تجربیات خود بهره ببرند.
8. آموزش دیجیتال: معلمان باید توانایی استفاده از فناوری‌های دیجیتال را در آموزش و تعلیم خود توسعه دهند تا به دانش‌آموزان کمک کنند در دنیای دیجیتال رشد کنند.
9. ترویج تحقیق و نوآوری: معلمان می‌توانند دانش‌آموزان را به تحقیق و نوآوری تشویق کنند تا به توسعه اقتصادی جامعه کمک کنند.
10. تشویق به مشارکت در انجمن‌ها و سازمان‌های اقتصادی: معلمان می‌توانند دانش‌آموزان را به مشارکت در انجمن‌ها و سازمان‌های اقتصادی تشویق کنند تا شبکه‌سازی کنند و از فرصت‌های اقتصادی بهره‌برند.
11. آموزش مدیریت مخاطرات: معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان آموزش دهند که چگونه در مواجهه با مخاطرات اقتصادی تصمیم بگیرند.
40 راهکار برای ترغیب دانش‌آموزان به ایجاد تأثیر اجتماعی
1. ارتقای افکار مثبت و ارزش‌های انسانی در دانش‌آموزان.
2. اشتیاق به یادگیری و تفکر خلاق.
3. اجازه به دانش‌آموزان برای شناسایی و تحلیل مشکلات اجتماعی.
4. ایجاد محیطی پویا و پذیرای اندیشه‌ها و ایده‌های جدید.
5. تربیت مهارت‌های ارتباطی و تعامل اجتماعی در دانش‌آموزان.
6. توجه به ترویج همکاری و کار گروهی بین دانش‌آموزان.
7. تشویق به انجام پروژه‌های اجتماعی و خدمت به جامعه.
8. توسعه مهارت‌های مدیریت زمان و تقسیم وقت.
9. تعامل با افراد موفق در عرصه‌های اجتماعی.
10. تربیت مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری مسئولانه.
11. ترویج خودآگاهی و درک اهمیت تأثیر اجتماعی.
12. توجه به ارتقای مهارت‌های دیجیتال برای تأثیرگذاری آنلاین.
13. آموزش مهارت‌های نقد و تحلیل مناسب.
14. ترویج انگیزه و اهمیت ادامه تحصیل.
15. ایجاد فرصت‌های مشارکت در مسابقات و پروژه‌های اجتماعی.
16. توجه به توانمندی‌های فردی دانش‌آموزان.
17. ارائه مثال‌های موفقیت‌آمیز از افرادی که تأثیر اجتماعی ایجاد کرده‌اند.
18. ترویج مهارت‌های ارتقای اعتماد به نفس و اعتماد به دیگران.
19. تشویق به ایجاد اهداف شخصی و اجتماعی.
20. آموزش مفهوم پایداری و مسئولیت اجتماعی.
21. ترویج اهمیت انعطاف‌پذیری و تطابق با تغییرات اجتماعی.
22. تشویق به ایجاد مشروعیت اجتماعی و سیاست‌گذاری مؤثر.
23. توجه به اهمیت اخلاق در ایجاد تأثیر اجتماعی.
24. آموزش مهارت‌های ارائه و انتقاد سازنده.
25. تشویق به شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه.
26. ترویج اهمیت تعهد به تغییر و بهبود.
27. توسعه مهارت‌های تبدیل ایده به عمل.
28. تشویق به برنامه‌ریزی دقیق و تجزیه و تحلیل مسائل اجتماعی.
29. ترویج مفهوم پشتیبانی از دیگران.
30. ارتقای اهمیت تعامل با افراد دارای فرهنگ و اجتماعی متفاوت.
31. توسعه مهارت‌های رهبری و تعامل اجتماعی.
32. تشویق به انجام پژوهش و تحقیق در زمینه‌های مورد علاقه.
33. ترویج مفهوم فعال بودن در مواجهه با مشکلات اجتماعی.
34. آموزش مهارت‌های ارتقای بهره‌وری و بهینه‌سازی منابع.
35. تشویق به اهمیت ادامه یادگیری مداوم.
36. توجه به اهمیت توسعه بیان و انتقال ایده‌ها.
37. ترویج اهمیت توانایی تعامل با رسانه‌ها و عموم مردم.
38. آموزش مهارت‌های ارتقای بهره‌وری و تولید ارزش.
39. تشویق به ایجاد ارتباطات مؤثر.
40. ترکیب دانش و مهارت و کاربرد آن در زندگی روزمره و چشاندن طعم تغییر به دانش‌آموزان.
منابع
1. محبی، عظیم (1398). تربیت مهارت‌های تفکر و کارآفرینی. مرآت، تهران.
2. مبانی نظری سند تحول (1390). انتشارات شورای عالی آموزش و پرورش (ساحت اقتصادی و حرف‌های).
3. اهداف دوره‌های تحصیلی (1398). شورای عالی آموزش و پرورش.
