تخته هوشمند در کلاس بوتسوانا

اشاره

تخته هوشمند یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است که در دهه‌های اخیر به‌صورت گسترده در کشورهای مختلف به کار گرفته شده است. این تخته به فناوری تخته تعاملی خاص گفته می‌شود که در شرکت‌های فناوری نوین تهیه و تولید شده است. تخته هوشمند دارای یک سطح لمسی است که معلم می‌تواند فعالیت‌های متعددی روی آن انجام دهد. این تخته در اندازه‌های مختلف موجود است و می‌تواند هم به‌صورت سیار و هم به‌صورت ثابت روی دیوار نصب شود. یکی از تجهیزات تخته هوشمند، دیتا پروژکتور (پروژکتور) است که به سقف نصب می‌شود. این تخته را می‌توان هم از طریق رایانه و هم به‌صورت لمسی مدیریت کرد.

هدف اصلی استفاده از تخته هوشمند، بهبود فرآیند آموزش و یادگیری در مدارس و مراکز آموزشی با استفاده از فناوری است. بوتسوانا یکی از کشورهایی است که به‌طور گسترده از این فناوری استفاده می‌کند. بوتسوانا کشوری در قاره آفریقا واقع در جنوب آفریقاست که باتوجه‌به شرایط اقتصادی و آموزشی خود، برای بهبود روش‌های آموزشی می‌کوشد. در بوتسوانا، این فناوری به‌طور گسترده در دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دانش‌آموزان و معلمان امکان می‌دهد فعالیت‌های تعاملی مانند حل مسئله، پرسش‌وپاسخ و ارائه‌های تعاملی داشته باشند و بهترین نحوه یادگیری را تجربه کنند. از مزایای استفاده از این فناوری می‌توان به تعامل بیشتر دانش‌آموزان با معلمان، افزایش تمرکز و تسهیل در فهم مفاهیم درسی اشاره کرد. همچنین، معلمان توانسته‌اند بهترین منابع آموزشی را برای دانش‌آموزان خود تهیه کنند و فرصت‌های یادگیری متنوعی را در اختیار آنان قرار دهند. می‌توان ادعا کرد این فناوری تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر بهبود سطح آموزش و یادگیری دانش‌آموزان در این کشور داشته است.

مزایای تخته هوشمند

تخته‌های تعاملی نیاز یادگیرندگان به یادداشت‌برداری را برطرف می‌کنند و می‌توانند با قابلیت چاپ، تمام اطلاعات را در اختیار آنان قرار دهند. همچنین، یادگیرندگان را به درگیری بیشتر در فرآیند یادگیری و کشف و جست‌وجو تشویق می‌کنند و با ایجاد امکان بازی‌ها و فعالیت‌های تعاملی، یکنواختی و خستگی کلاس درس را از بین می‌برند. به معلمان انگیزه می‌دهند که فناوری‌ها را در سایر دروس نیز به‌کار ببرند و فرصت‌هایی برای تدریس هوش‌های چندگانه در کلاس درس فراهم کنند. تخته‌های هوشمند با قابلیت اتصال به شبکه جهانی وب، امکان دسترسی به منابع برخط و وبگاه‌ها و فیلم‌های آموزشی متنوع را برای یادگیرندگان فراهم می‌آورند. از دیگر مزایای تخته‌های هوشمند، سازگاری با سبک‌های متنوع یادگیری است: یادگیرندگان با سبک دیداری می‌توانند محتوای تصویری مشاهده کنند، یادگیرندگان با سبک شنیداری می‌توانند به محتوای شنیداری و چندرسانه‌ای گوش دهند و یادگیرندگان با سبک عملی می‌توانند با انواع سبک‌های نوشتاری روی صفحه بنویسند. تخته هوشمند می‌تواند درس‌های ارائه‌شده در کلاس درس را ذخیره‌سازی، اشتراک‌گذاری و ارسال کند.

تجربه‌های یادگیرندگان در استفاده از تخته‌های هوشمند در کلاس درس

در کشور بوتسوانا، پروژه استفاده از تخته‌های هوشمند در پنج مدرسه به کار گرفته شد. در این مدارس، از تخته هوشمند، پروژکتور هوشمند (اولترای)، دستگاه صوتی هوشمند، سامانه پاسخ هوشمند و دستگاه‌های دریافتی و دوربین‌های هوشمند استفاده شد. دانش‌آموزان در این کشور یادگیری هیجان‌انگیزی را با استفاده از تخته هوشمند تجربه کردند. یکی از اولین تجربیات این بود که آن‌ها حالت تعاملی آن را دوست داشتند. آن‌ها می‌توانستند روی صفحه تخته هوشمند با انگشتانشان یا با قلم ویژه بنویسند و مفاهیم آموزشی را به‌صورت بصری نمایش دهند. همچنین، مفاهیم و مسائل را راحت‌تر تمرین و تکرار کنند. آن‌ها می‌توانستند روش‌های حل مسائل را نمایش دهند و اطلاعات را با سایر دانش‌آموزان به اشتراک بگذارند. تخته هوشمند همچنین آن‌ها را برای یادگیری همکاری و مشارکتی تشویق می‌کرد.

با استفاده از تخته‌های هوشمند، یادگیرندگان در محاسبه، ارائه گروهی و مشارکتی، ساخت محصول، جست‌وجوی اطلاعات و ارائه نمودار فعالیت روی تخته درگیر بودند. آن‌ها می‌توانستند از آزمون‌های تعاملی استفاده کنند و موارد را درگ و دراپ کنند و به سؤالات پاسخ دهند. در برخی کلاس‌ها، ویدئوهایی برای نمایش آزمایش‌ها و سایر فرآیندها نشان داده می‌شد. یادگیرندگان موارد را روی تخته نام‌گذاری و مفاهیم متنوع را شبیه‌سازی می‌کردند. برای مثال، دانش‌آموزی در کلاس شیمی بیان کرد که با استفاده از تخته هوشمند توانسته بود حرکت مواد در حالت‌های مختلف را شبیه‌سازی کند (جامد، مایع و گاز). یادگیرنده دیگری از بصری‌سازی مفاهیم پیچیده و تسهیل فهم به‌وسیله تخته هوشمند تعریف کرد. یادگیرنده‌ای دیگر فرصت مشارکت بیشتر در کلاس را مزیت استفاده از تخته هوشمند بیان کرد و گفت که لمس صفحه و نمایش اطلاعات روی صفحه برای آن‌ها جذاب بوده است و می‌توانستند روی تخته جدولی بکشند و اطلاعات موردنیاز را در آن وارد کنند. یادگیرنده دیگری بیان کرد که هنگام استفاده از تخته هوشمند سطح درگیری و تعامل آن‌ها با محتوای درسی افزایش یافته و تعامل به‌صورت گروه‌های کوچک انجام می‌شد. یادگیرنده دیگری اشاره کرد که تنوع در ارائه محتوا باعث جذابیت آن و جلب‌توجه دانش‌آموزان شده و انگیزه آن‌ها را افزایش داده است.

دانش‌آموزان گفتند که استفاده از تخته هوشمند حس خوبی به آن‌ها منتقل کرده است؛ به‌گونه‌ای که توانسته‌اند در کلاس اعتمادبه‌نفس بهتری داشته باشند. همچنین، حدود 72 درصد یادگیرندگان با استفاده از تخته هوشمند عملکرد و پیشرفت تحصیلی بهتری داشتند. یادگیرندگان بیان کردند که با استفاده از تخته هوشمند، مفاهیم را به‌آسانی دریافت کرده و با توجه به تنوع ارائه محتوا، توانسته‌اند آن‌ها را به‌سادگی دسته‌بندی کنند.

جمع‌بندی

یادگیرندگان نسل جدید سبک‌های یادگیری متعددی دارند، به‌ویژه یادگیری بصری. ازآنجاکه در محیط هوشمند اطلاعاتی پرورش یافته‌اند، فناوری بخشی از زندگی شخصی آن‌ها و در واقع عضو جدایی‌ناپذیر آن شده است. آن‌ها آموزش با استفاده از فناوری را دوست دارند و فناوری به آن‌ها کمک می‌کند تا هر چیزی را در هر زمانی که می‌خواهند به دست آورند. در دنیای امروز آموزش، هرچه بتوان یادگیرندگان را در فرآیند یادگیری درگیرتر کرد، نقش آنان در یادگیری خود فعال‌تر می‌شود.

از طرف دیگر، تغییر از معلم‌محوری به یادگیرنده‌محوری، یکی از مهم‌ترین نکات موردتوجه در استفاده از فناوری تخته هوشمند در کلاس درس بوده است. طراحی و برنامه‌ریزی مناسب در اتخاذ پداگوژی‌های یادگیرنده‌محور می‌تواند به ارتقای کیفیت یادگیری در کلاس درس کمک کند و فناوری تخته هوشمند در این مسیر یکی از عوامل کلیدی است. پداگوژی یادگیرنده‌محور باعث می‌شود مهارت‌های سطح بالاتر نظیر تفکر انتقادی، تجزیه‌وتحلیل، خلاقیت و ارزشیابی در یادگیرنده پرورش یابند. همچنین، استفاده از محتواهای متنوع (صوت، تصویر و پویانمایی) و شبیه‌سازها در تخته‌های هوشمند، یادگیری را تقویت می‌کند.

منابع

1. Tsayang, G., Batane, T., & Majuta, A. (2020). The impact of interactive smartboard on students’ learning in secondary schools in Botswana: A student’s perspective. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology (IJEDICT), 16(2), 22-39.

2. Sharma, G., & Nambiar, D. (2019). A study on smart board effectiveness in teaching-learning experiences. JETIR, 6(4), 143-153.