معلم تراز سند تحول
اشاره
نظر به اهمیت کسب شایستگیها توسط دانشآموزان و نقش معلمان و مربیان در این زمینه، گفتوگویی با دکتر مسعود بهرامی، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستانهای استان تهران، انجام دادهایم که خلاصه آن را با هم پی میگیریم.
برای تحول و پیشرفت کشور، نیازمند تربیت کدام شایستگیها در دانشآموزان هستیم؟
بسته به تعریفی که از انسان داریم، ویژگیهایی که بهعنوان شایستگی در دانشآموزان به دنبال آن هستیم نیز متفاوت خواهند بود. از دریچه نگاه تعلیم و تربیت غربی، زندگی انسان در همین عالم مادی خلاصه است و بهتبع آن، تربیت نیز وظیفه ایجاد شایستگیهایی را دارد که صرفاً در تربیت ساحات محدودی از وجود انسان متمرکز است. در مقابل، نگاه جامعگرایانه اسلامی به انسان، او را دارای ساحات متفاوت وجودی میداند و لذا انسان را در بعد مادی خلاصه نمیکند، بلکه به اعتقاد اسلامی، انسان موجودی است که علاوه بر بعد جسمانی، بعد روحانی نیز اساس حرکت او به سمت رشد، تعالی و بالندگی است.
امروز به برکت انقلاب اسلامی، این نگاه وارد عرصه تعلیم و تربیت شده و تبلور آن را در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش میتوان مشاهده کرد. درنظرگرفتن ساحتهای ششگانه برای تربیت دانشآموزان نشاندهنده چنین دیدگاهی است. بنابراین، شایستگیها نباید محدود به بعد خاصی دیده شوند، بلکه باید به دنبال تعریفی بود که نمود تربیت تمامجانبه باشد. این شایستگیها در بیانات رهبر انقلاب اسلامی بهوضوح عنوان شدهاند. ایشان در صحبتهایشان به ویژگیهای مهمی در دانشآموزان اشاره کردهاند از جمله: فعال، کاری، مثبت و شاداب بودن، دشمنشناسی، تقویت رابطه باخدا و ارجنهادن به خواندن. همچنین، حرکتپذیری و پویایی را از مهمترین شایستگیهایی میدانند که لازمه تربیت دانشآموز مؤمن و انقلابی است و اوج چنین شایستگیهایی را شهدا، بهعنوان الگوهایی تراز، به تصویر میکشند. اشاره به شهدا بهعنوان الگوی تراز، تأییدکننده تربیت تمامجانبه است.
با توجه به این شایستگیها، به نظر شما نقش معلمان و مربیان در این باره چیست؟
بر اساس آموزههای اسلامی، معلم و بهتر است بگوییم مربی، همواره نقش بسترسازی برای رشد شایستگیهای متربیان را دارد. بسترسازی چیزی فراتر از علمآموزاندن صرف است و اتفاقاً باتربیت چندساحتی تناسب زیادی دارد، چرا که مربی با این نگاه خود را مسئول رشد همهجانبه دانشآموز میداند و به دنبال تربیت اوست، نه صرفاً آموزش او. لازمۀ چنین عملکردی، داشتن نگاه مادرانه و پدرانه به دانشآموز است.
دررابطهبا ایجاد شایستگیها، نکات مهم و کلیدی را باید اشاره کنم که رهبر معظم انقلاب در دیدار خصوصی با فعالان تربیتی در مرداد 1402 فرمودند: «باید فضایی در مدرسه ایجاد شود که حضور دانشآموز در مدرسه بخشی از پیشرفت کشور محسوب شود. یعنی او وارد مدرسه میشود که کشور را به نقاط بالاتری برساند. این مسئله، هم جهتگیریها را اصلاح میکند و هم خود آن نوجوان عامل اصلاح آموزش و پرورش میشود.»
بنابراین، معلمان و مربیان و بهطورکلی مدرسه باید بستری ایجاد کنند که به پرورش استعدادها و تواناییها و شایستگیهای دانشآموزان در ساحتهای ششگانه منجر شود، اما با این نگاه که قرار است با این رشد و بالندگی، کشور را به نقطۀ پیشرفت مطلوب برسانند، نه اینکه مدرسه پلی باشد برای اینکه با رسیدن به نقطۀ مطلوب، این تواناییها و شایستگیها در خدمت بیگانه و بعضاً دشمن قرار بگیرد.