آموزش حل مسئله
بیان مسئله
هینو (2007) معتقد است که بسیاری از معلمان همچنان از روش سخنرانی برای تدریس استفاده میکنند، روشی که در آن تمامی جزئیات روشهای حل به طور مستقیم توضیح و نمایش داده میشود. در این روش، فضایی برای تفکر و بحث دانشآموزان درباره مسائل وجود ندارد. ممکن است دلیل این امر این باشد که استفاده از حل مسئله نیاز به زمان بیشتری برای آمادهسازی دارد، یا برخی از معلمان ارزشی در استفاده از این روش نمیبینند. حتی زمانی که کسی از روش حل مسئله استفاده میکند، تضمین نمیشود که درس نتیجه قابلتوجهی برای دانشآموزان فراهم کند، زیرا مدیریت دروس با استفاده از حل مسئله به مهارتهای معلم نیاز دارد (Hino, 2007). بال و همکاران (2008) بیان کردند که توانایی عمومی ریاضی به طور کامل برای تدریس مؤثر ریاضیات کافی نیست. معلمان به نوع خاصی از دانش نیاز دارند که در سایر محیطهای حرفهای لازم نیست. به عنوان مثال، نیازهای مفهومی تدریس ریاضیات با فهم ریاضی موردنیاز ریاضیدانان تفاوت دارد (Ball, Thames & Phelps, 2008). برای آموزش مؤثر حل مسئله، ضروری است که بدانیم معلمان برای تدریس حل مسئله به چه دانشی نیاز دارند. متالیدو (2009) میگوید که امروزه حل مسئله بهعنوان یک رفتار هدفمند در نظر گرفته میشود که به یک نمود ذهنی مناسب از مسئله نیاز دارد و بنابراین لازم است روشها و راهبردهایی به کار گرفته شوند تا مسئله از حالت اولیه به وضعیت مطلوب و هدفمند برسد (Metallidou, 2009).
یاددهی و یادگیری
برای آشنایی با راهبردها و روشهای آموزشی مناسب حل مسئله، معلمان باید آموزش ببینند. آموزش مؤثر میتواند به بهبود عملکرد سازمانی کمک کند و زمینهساز رشد کارمندان شود (Ivancevich, 2001).
تحلیل برنامۀ آموزشی حل مسئله
باوجود طرح موضوع حل مسئله از سوی پولیا در سال 1945، شورای ملی معلمان ریاضی در “بیانیههای برای عمل” (1980) توصیه کرد که حل مسئله باید نقطۀ تمرکز اصلی آموزش ریاضی باشد. از این منظر، حل مسائل تنها یک هدف یادگیری نیست، بلکه ابزار و روش اصلی در آموزش ریاضیات است. دانشآموزان باید فرصتهای فراوان و متعددی برای صورتبندی، درگیرشدن و حل مسائل پیچیده که نیازمند تلاش و کوشش هستند، داشته باشند و پس از آن ترغیب شوند که روی تفکر خود بازتاب و عکسالعمل داشته باشند (National Council of Teachers of Mathematics, 2000).
معلمان در انتخاب و طراحی مسائل ریاضی به مهارت نیاز دارند تا از مهارت حل مسئله دانشآموزان که نیازمند درک درست ماهیت مسائل است، پشتیبانی کنند. با الهام از مراحل حل مسئله پولیا، در این پژوهش حل مسئله در قالب پنج مرحله به معلمان آموزش داده میشود تا مهارتهای انتخاب، طرح و حل مسئله در معلمان ایجاد و تقویت شوند.

در جلسات آموزشی، با هدف ایجاد مهارت و افزایش توانمندی معلمان در آموزش حل مسئله، لازم است به موارد زیر پرداخته شود:
1. معلمان با طرح مسائل کاربردی و معما در موقعیتهای حل مسئله قرار گیرند و عملکرد آنها بررسی شود.
2. با معلمان در خصوص چگونگی انجام و اجرای مراحل حل و طرح مسئله گفتوگو شود.
3. معلمان تشویق شوند تا حل مسئله را با توجه به پنج مرحله، به صورت کاربردی پیادهسازی کنند.
منابع
1. Hino, K. (2007). Toward the problem-centred classroom: trends in mathematical problem solving in Japan. ZDM–Mathematics Education, 39, 503-514.
2. Ball, D. L., Thames, M. H., & Phelps, G. (2008). Content knowledge for teaching: What makes it special? Journal of Teacher Education, 59(5), 389-408.
3. Metallidou, P. (2009). Pre-service and in-service teachers’ metacognitive knowledge about problem solving strategies. Teaching and Teacher Education, 25, 76-82.
4. Ivancevich, J. M. (2001). Human Resources Management. Companies, Inc.
5. National Council of Teachers of Mathematics. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: Author.