تدریس فناورانه ریاضی: تقویت انگیزش ریاضی دانش‌آموزان ابتدایی با بهره‌گیری از یادگیری سیار
ریاضی به دلیل انتزاعی بودن، یادگیری آن را دشوارتر می‌کند. ازآنجاکه نمی‌توان دانش‌آموزان ابتدایی را با شیوه‌های قدیمی یادگیری، به‌صورت منفعل در کلاس نشاند و مفاهیم ریاضی را تدریس کرد، تغییرات لازم است. در این تحقیق، طرحی را برنامه‌ریزی و اجرا کردم که در آن محتواهای الکترونیکی درس ریاضی با استفاده از رمزینه‌های پاسخ سریع و شبکة شاد در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. همچنین، به فعالیت‌های آنان بازخورد داده شد. بعد از چهار ماه، با بررسی کارنامه تحصیلی دانش‌آموزان، تفاوت میانگین نمره‌های نوبت‌های اول و دوم را مشاهده کردم که نشان‌دهنده پیشرفت در نیمسال دوم بود. اگرچه تعدادی از دانش‌آموزان نتایج کاملی در درس ریاضی دریافت نکرده بودند، اما از طریق مصاحبه و پرسش‌نامه متوجه شدم که علاقه‌مندی و انگیزش ریاضی دانش‌آموزانی که از رمزینه‌ها استفاده کرده بودند، به دلیل فرصت‌های متنوعی که در یادگیری ایجاد شده بود، بهبودیافته است.
مقدمه
یکی از شیوه‌های آموزش الکترونیکی، استفاده از فناوری‌های سیار است. این ابزارها که قابل‌حمل هستند، به شبکه‌های عمومی آموزشی متصل می‌شوند و مفهوم یادگیری سیار را تشکیل می‌دهند (Balasundaram & Ramadoss, 2012). به نظر می‌رسد با بهره‌گیری از فناوری و استفاده از رمزینه‌های پاسخ سریع، می‌توان محتواهای آموزشی را به‌سهولت در اختیار دانش‌آموزان قرارداد.
ازآنجاکه انگیزش یادگیری ریاضی از جمله متغیرهایی است که با پیشرفت تحصیلی در ریاضی رابطه دارد، می‌توان با بهبود روش‌ها به تدریس و یادگیری ریاضی کمک کرد. یکی از ابعاد سند تحول بنیادین، تربیت علمی و فناوری است و استفاده از تجهیزات و فناوری‌های نوین آموزشی و تربیتی در راستای اهداف و برنامه‌های سند ملی آموزش و پرورش محسوب می‌شود. همچنین، در راهکار (17) سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بر ایجاد سازوکار ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تربیت باتکیه‌بر استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین، اشاره شده است (شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی، 1390). با توجه به این موارد، ضرورت و اهمیت تقویت انگیزش ریاضی از طریق آموزش مبتنی بر یادگیری سیار بیش‌ازپیش موردتوجه قرار می‌گیرد.
بیان مسئله
مشکلات رفتاری کودکان نه‌تنها در ابعاد فردی و خانوادگی، بلکه برای کل جامعه هزینه‌بر است و پیامدهای اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی منفی دارد. به نظر می‌رسد دانش‌آموزان از نظر روحی و روانی تا حدودی دچار نوعی بی‌انگیزگی نسبت به درس ریاضی هستند. برخی از رفتارهای معمول آنها در محیط مدرسه، به‌ویژه در کلاس درس ریاضی، شامل موارد زیر است:
غیبت مکرر در کلاس‌های درس ریاضی
ساکت بودن بیش از حد در کلاس درس ریاضی و عدم پرسیدن سؤال
کم‌توجهی در کلاس هنگام تدریس ریاضی
ابراز نگرانی والدین از عدم رغبت فرزندانشان به یادگیری درس ریاضی
نتیجه‌گیری این بود که در دانش‌آموزان نسبت به درس ریاضی نوعی بی‌انگیزگی وجود دارد که آنها را از شرایط معمول دور کرده است. بنابراین تصمیم گرفتم تا محتواهای ریاضی کودکانه تولید کرده و تاحدامکان به دانش‌آموزانم کمک کنم.
هدف اصلی
تقویت انگیزش ریاضی دانش‌آموزان ابتدایی از طریق آموزش درس ریاضی با فناوری‌های سیار
اهداف جزئی
- آموزش ریاضی از طریق رمزینه‌های پاسخ سریع
- به‌کارگیری شیوه‌های نوین در آموزش دانش‌آموزان
- درگیر کردن دانش‌آموزان در فعالیت‌ها و برنامه‌های خلاق یادگیری
روش کار
روش کار از نوع توصیفی بود و جامعه تجربه شامل دانش‌آموزان دوره ابتدایی دبستان شهید فکوری منطقه اشترینان بود. داده‌ها از طریق مشاهده، مصاحبه و پرسش‌نامه جمع‌آوری شدند. ابتدا محتواهای الکترونیکی درس ریاضی تولید شدند. سپس این محتواها با بهره‌گیری از رمزینه‌های پاسخ سریع و شبکة دانش‌آموزی شاد و طی هفت مرحله، هر بار به مدت ۲۰ دقیقه، در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفتند. بعد از آن، معلم در شبکة شاد و به‌صورت مجازی به آنها بازخورد داد.
اقدامات قبل از اجرای طرح (نوبت اول)
- تشکیل گروه کلاسی در شاد
- مصاحبه با دانش‌آموزان
- انجام آزمون‌های نوبت اول
اقدامات بعد از اجرای طرح (نوبت دوم)
- تولید محتواهای الکترونیکی ریاضی
- انجام پرسش‌نامه رغبت‌سنجی نسبت به فناوری
- در اختیار قراردادن محتواهای الکترونیکی درس ریاضی به دانش‌آموزان
- ارتباط با دانش‌آموزان از طریق شاد و بازخورد دادن به فعالیت‌ها
- مصاحبه با دانش‌آموزان و والدین
- انجام مجدد پرسش‌نامه رغبت‌سنجی در زمینه فناوری
- انجام آزمون‌های نوبت دوم
فرایند اجرا
بخش اول: از دانش‌آموزان خواستم که در پایان هفته، محتواهای آموزشی کودکانه ریاضی را در شبکة شاد مشاهده کرده و گزارشی در مورد آنها تهیه کنند.
بخش دوم: محتوای الکترونیکی درس ریاضی را تولید کرده و از طریق تلفن همراه و رمزینه‌های پاسخ سریع برایشان ارسال کردم. در حین آموزش‌های مجازی، از آنها خواستم گزارشی در مورد محتواها بنویسند.
بخش سوم: تکالیف ریاضی دانش‌آموزان را به‌طور مداوم بررسی کرده و نکات قوت و ضعف را در خصوص فعالیت‌هایشان در شبکة شاد به آنها گوشزد کردم.
بخش چهارم: بازی‌ها و مسابقات مجازی طراحی کرده و در شبکة شاد اجرا کردم و دانش‌آموزان را به انجام آنها تشویق نمودم. به‌عنوان‌مثال، شکلی برایشان فرستادم و از آنها خواستم برای آن ضرب بنویسند.
بخش پنجم: در سرگرمی‌ها و فعالیت‌های گروهی دانش‌آموزان شرکت کردم.
بخش ششم: از دانش‌آموزان خواستم برای رفع اشکال، از طریق فضای مجازی با معلم خود در شبکة شاد ارتباط برقرار کنند. پس از مدتی، متوجه شدم که بیشتر با معلم ارتباط برقرار می‌کنند. برای بررسی تکالیف در پایان هفته زمانی را مشخص کردم.
بخش هفتم: در مواقعی که آموزش‌ها به‌صورت مجازی بودند، مطالب را به شیوه الکترونیکی در اختیار دانش‌آموزان قرار دادم. در صورت آموزش حضوری، از طریق دوربین گوشی همراه، رمزینه‌ها را در کلاس برای دانش‌آموزان اجرا کردم تا به‌صورت عملی با نحوه استفاده از آنها آشنا شوند.
جمع‌بندی
با مصاحبه با والدین و دانش‌آموزان و اجرای پرسش‌نامه رغبت‌سنجی به فناوری، متوجه شدم که اشتیاق دانش‌آموزانی که از محتواهای الکترونیکی و رمزینه‌ها استفاده کرده بودند، افزایش‌یافته و در فعالیت‌های مرتبط با یادگیری ریاضی بیشتر درگیر شده‌اند.
