انواع واقعیتها در آموزش مجازی
ظهور فناوریها باعث تغییر شکل آموزش و تدریس شده است. یکی از جدیدترین فناوریها، فراجهان (متاورس) است که به معرفی واقعیتهای مختلف در آموزش پرداخته است؛ از جمله واقعیت افزوده، واقعیت ترکیبی، و واقعیت مجازی. این فناوریها به یادگیرندگان کمک میکنند تا تجربههای یادگیری غنیتری کسب کنند و فرایند تدریس را برای معلم تسهیل مینمایند. علاوه بر این، میتوانند بهعنوان مواد مکمل در فعالیتهای کلاسی مجازی استفاده شوند. واقعیت افزوده بهویژه، توجه یادگیرندگان را در تمام سطوح آموزشی، از پیشدبستانی تا دانشگاه، جلب میکند و نشان میدهد که این فناوری برای تمام سنین مناسب است. این فناوری در موضوعات درسی نظیر علوم و زبانهای خارجی کاربرد دارد و مفاهیم ذهنی را بهراحتی به تصویر میکشد و فهم یادگیرنده را سادهتر میکند. همچنین، یادگیری یادگیرندگان را از طریق فعالیت و درگیری در فرایند کلاسی تقویت کرده و درس را جذابتر میکند.
واقعیت افزوده فناوری مهمی است که ابعاد جدیدی به آموزش و تدریس اضافه کرده است. نکتة مهم در استفاده از واقعیت افزوده در کلاس درس، تناسب آن با سطح یادگیرندگان و برنامه درسی دوره است. واقعیت افزوده محیطی جذاب و تعاملی برای یادگیرندگان به وجود میآورد. بااینحال، محدودیتهایی نیز وجود دارد که شامل بار شناختی زیاد در فعالیتهای ترکیبی و چندگانه، مسائل نظارت و تنظیمات دقیق نمایشگر، دشواری در پذیرش اجتماعی، و نبود زیرساختهای سختافزاری و فنی مورد نیاز آن است. واقعیت ترکیبی، با توجه به ماهیت خود، مشابه واقعیت افزوده است، اما تفاوت آنها در میزان بهرهمندی از محتوای دیجیتال و گسترهای است که میتوانند در فرایند آموزش و تدریس استفاده شوند. واقعیت ترکیبی سهولت استفاده از محتوای دیجیتال را فراهم میکند و یادگیرنده میتواند از روشهای متنوع ارائه محتوای دیجیتال بهرهبرداری کند. واقعیت مجازی نیز برای یادگیرندگان امکان حرکت آزادانه و تعامل با فضای مجازی را فراهم میکند، بهطوریکه آنها اشیا و محیطها را از زاویهها و دیدگاههای متفاوت تجربه میکنند و حافظه فضایی آنان تقویت میشود. یکی دیگر از قابلیتهای واقعیت افزوده در فعالیتهای تدریس این است که یادگیرندگان در دنیای مجازی با یکدیگر در سطحهای متفاوتی تعامل دارند و حتی از نظر عاطفی و نگرشی با یکدیگر در ارتباطاند.
جمعبندی
استفاده از واقعیتهای مجازی، ترکیبی و افزوده در فرایند آموزش و تدریس یکی از مهمترین فعالیتهای آموزشی است که مربیان از آن بهره میبرند. پژوهشهای متعدد مزایا و محدودیتهای این واقعیتها را در آموزش تأیید میکنند. بهرهمندی از این فناوریها نیازمند طرح و برنامهریزی مناسب است. با توجه به مزایای این فناوریها و فرصتهای متنوع یادگیری که ارائه میدهند، یادگیرندگان تمایل بیشتری به استفاده از آنها دارند. مؤسسات آموزشی، دانشگاهها، و مدارس باید برای تقویت زیرساختهای فنی، سختافزاری، و نرمافزاری خود بودجهبندی مالی و برنامهریزی مناسبی داشته باشند و با توجه به رشد سریع فناوری و نفوذ آن در بخش آموزش، اقدامات خود را بهروز کنند.

منابع
1. Talan, T., Yilmaz, Z.A., & Bald, V. (2022). The effects of augmented reality applications on secondary students’ academic achievement in science course. Journal of Education in Science, Environment and Health (JESEH), 8(4), 332-346. https://doi.org/10.21891/jesen.1183695
Aubrey, S., Robb, M.B., Bailey, J., & Balenson, J. (2018). Virtual Reality 101: What You Need to Know About CA: Common Sense and VR. San Francisco.2.
3. Hirsh-Pasek, K., Zosh, J.M., Hadani, H.S., Golinkoff, R.M., Clark, K., Donohue, C., & Wartella, E. (2022). A Whole New World: Education Meets the Metaverse. Center for Universal Education at Brookings.